فواید مطالعه غیردرسی برای دانش‌آموزان
مطالعه غیردرسی فواید درازمدت بسیاری دارد. تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که مطالعه غیردرسی در جوانی مهم‌ترین عامل در پیشرفت شناختی و تحرک اجتماعی است و تأثیر آن بر فرزندان، از شرایط اجتماعی و اقتصادی والدین نیز بیشتر است. ما چند ایده داریم تا بتوانید این عادت پسندیده را در فرزندانتان پرورش دهید.
اگر بخواهیم تمام پتانسیل انسانی فرزندانمان به منصه ظهور برسد و به مشکلات و نابرابری‌های اجتماعی غلبه کنیم، باید به‌شدت در پی گسترش مطالعه غیردرسی در مدارس، کلاس‌ها و خانه‌ها باشیم.
لذت‌های مطالعه
مطالعه غیردرسی را می‌توان مطالعه‌ای تعریف کرد که آزادانه انتخاب می‌شود و خواننده با اشتیاق به انجام آن می‌پردازد. دانش‌آموزان نیز (مانند هر انسان دیگری!) آنچه را که لذت‌بخش بدانند انجام می‌دهند. ما در این تحقیق به انواع مختلفی از مطالعه غیردرسی رسیده‌ایم که هرکدام فواید مشخصی را حاصل می‌کنند:
لذت غوطه‌وری: زمانی که خواننده در کتابی گم می‌شود چنین لذتی می‌برد. این حالت پیش‌نیاز تمام لذت‌های بعدی است؛ این حالت ظرفیتی برای درگیر شدن و غوطه‌ور شدن در دریای کلمات را فراهم می‌آورد به‌نحوی‌که خواننده معانی را تصور کند و با شخصیت‌ها ارتباط بگیرد و معنی‌آفرینی کند.
لذت ذهنی: زمانی که خواننده مشغول گره‌گشایی از معانی و ساختار متن برای عرضه مفاهیم می‌شود رخ می‌دهد. فواید این لذت شامل ایجاد توانایی درک عمیق، پیش‌کنشگری، تاب‌آوری و ثبات است.
لذت اجتماعی: خواننده زمانی که با نویسنده، شخصیت‌ها، دیگر خوانندگان و خویشتنش ارتباط برقرار می‌کند از لذتی اجتماعی برخوردار می‌شود. این لذت به فرد این توانایی را می‌دهد که جهان را از نظرگاه‌های دیگر نیز تجربه کند، از افرادی که در زمان‌ها و مکان‌های دیگری زیسته‌اند بیاموزد و تحسینشان کند و با افرادی متفاوت از خودش همدلی و مراوده کند و کمک برساند و بگیرد.
لذت کاری وقتی رخ می‌دهد که خواننده ابزاری عملی ازآنچه خوانده است بسازد. چنین لذتی باعث انتقال استراتژی‌ها و بصیرت‌های خوانده‌شده به زندگی می‌شود.
لذت درونی: زمانی که خواننده با تخیلش آنچه می‌خواهد باشد و آنچه باید در راستای رسیدن به آن تلاش کند را در ذهنش تصور می‌کند رخ می‌دهد. زمانی که افراد شرکت‌کننده در تحقیق ما از این لذت برخوردار شدند رشدی ذهنیتی از خود بروز دادند احتمال رسیدن به اهداف اجتماعی و شخصی خود را بیشتر ارزیابی کردند.
باید به خواننده‌های سطحی‌تر کمک شود تا این لذت‌ها را درک کنند. مهم‌ترین دستاورد این تحقیق همین است: باید تمام این لذت‌ها را در آموزش‌هایمان بگنجانیم. باید آن‌ها را نام‌گذاری کنیم و شبیه‌سازی‌شان کرده و به دانش‌آموزان در تجربه کردن آن‌ها کمک کنیم.
برای ترویج لذت غوطه‌وری، از روش‌های نمایشی مانند ایجاد نقشی نمایشی، نوشتن از زبان شخصیت‌ها و ترتیب دادن صندلی داغ برای شخصیت‌های داستان استفاده کنیم تا دانش‌آموزان را تشویق کنیم تا وارد دنیای داستان شوند و با شخصیت‌هایش ارتباط عمیقی بگیرند.
برای ترویج لذت فکری، باید زمانی را به کنجکاوی و مطرح کردن سؤال اختصاص دهیم. کتاب را برای بار نخست با دانش‌آموزان بخوانید و همراه با آن‌ها آن را درک کنید و نکاتش را با بحث و بیان افکار خود تشریح کنید. از دانش‌آموزان نیز بخواهید سؤالات خود را مطرح کنند.
برای ترویج لذت اجتماعی با دانش‌آموزان همراه باشید. روی در اتاق خود برگه‌ای بزنید که «من در حال خواندن کتاب فلان هستم.» کتاب‌های موردعلاقه آن‌ها را بخوانید. آن‌ها را تشویق کنید تا در مورد کتاب‌هایی که خوانده‌اند باهم صحبت کنند.
برای ترویج لذت کاری، از محتوای کتاب‌ها برای تکمیل پروژه‌ها و تکالیف استفاده کنید.
برای ترویج لذت درونی، دانش‌آموزان را در تصور اهدافی برای زندگی و فعالیت‌های کنونی و آتی‌شان یاری دهید. از آن‌ها بخواهید که به‌عنوان نویسنده سناریوهایی را برای شخصیت‌های داستان طرح کنند و تصمیمات آن‌ها را در دوراهی‌های دشوار شرح دهند. آن‌ها را تشویق کنید تا در مورد آینده خود بنویسند.
اشتباه نکنید! پیشرفت افراد در آینده به توانایی‌های شناختی آن‌ها بستگی دارد. رسیدن به چنین توانایی‌هایی نیاز به راهنمایی در این دنیای مدرن و سرگیجه‌آور دارد و ترویج مطالعه غیردرسی یکی از راه‌های مطمئن در افزایش توانایی‌های شناختی کودکان است.
